Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi zaprasza na wystawę IPN pt. „586 dni stanu wojennego". Można się z nią zapoznać do 14 lutego w sali przy Kolegiacie pw. Wszystkich Świętych w Sieradzu (ul. Kolegiacka 11). Wstęp wolny.

Wystawa „586 dni stanu wojennego", zaprojektowana w formie kalendarza, ukazuje w układzie chronologicznym najważniejsze wydarzenia i zjawiska jednego z najdramatyczniejszych okresów najnowszej historii Polski – od ogłoszenia dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. do jego zniesienia 22 lipca 1983 r.

Kolejne plansze przedstawiają: strajki i pacyfikacje, przejawy oporu społeczeństwa, oblicze realnego socjalizmu – kolejki, podwyżki cen w lutym 1982 r., weryfikacje pracowników administracji, nauczycieli i dziennikarzy, manifestacje 3 maja i 31 sierpnia 1982 r., reakcje świata na stan wojenny w Polsce, internowania, pielgrzymkę Jana Pawła II do Polski w czerwcu 1983 r.

Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej w Łodzi przygotowało regionalną część wystawy, obrazującą represje władz komunistycznych wobec działaczy „Solidarności" i opozycji oraz narastanie oporu społecznego wobec bezprawia. Wśród fotografii i dokumentów zamieszczonych na wystawie można odnaleźć: zdjęcia internowanych i uwięzionych w zakładach karnych w Łowiczu, Łęczycy, Kwidzynie i Hrubieszowie, gazetki więzienne, koperty i stemple poczty internowanych oraz podziemne wydawnictwa i ulotki.

Na prezentowanych zdjęciach są także uwiecznione przez anonimowego fotografa sceny aresztowania 13 grudnia 1981 r. przez ZOMO członków Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność" Ziemi Łódzkiej oraz pacyfikacja demonstracji przed jego siedzibą przy ul. Piotrkowskiej.

* * *

W sierpniu 1980 r. masowy protest robotników, wspieranych przez inne grupy społeczne, zmusił komunistyczne władze do kapitulacji. Przywódcy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zaakceptowali porozumienie, którego kluczowym elementem było powołanie niezależnych od władz związków zawodowych. Wkrótce powstał Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność", który z czasem skupił blisko dziesięć milionów członków.

Przez 468 dni Polacy żyli nadzieją, że możliwa jest powolna demokratyzacja systemu, a stopniowo także odzyskanie suwerenności. Z ogromnym entuzjazmem kreślono plany przebudowy państwa. Komuniści nie zamierzali jednak zrezygnować z monopolu władzy. Od jesieni 1980 r. przygotowywano się do siłowej rozprawy ze społeczeństwem. Marzenie o wolności zostało brutalnie przerwane 13 grudnia 1981 r., gdy na ulice polskich miast wyjechały czołgi.

Stan wojenny wprowadzono po to, by ocalić komunistyczną dyktaturę i zniszczyć „Solidarność". Władzom nie udało się osiągnąć żadnego z tych celów. Zamordowano kilkadziesiąt osób, tysiące uwięziono, dziesiątki tysięcy prześladowano na różne sposoby. Zniszczono społeczny entuzjazm i nadzieję, które w takim wymiarze jak w 1981 r. już nigdy się nie odrodziły. Gospodarka pogrążyła się w przewlekłym kryzysie. Przedłużona agonia systemu zabrała Polsce kolejnych osiem lat.

Postulaty NSZZ „Solidarność" w większości zostały zrealizowane po 1989 r. Spełniły się najskrytsze marzenia – upadł mur berliński, rozpadł się Związek Sowiecki, Polska jest członkiem Unii Europejskiej i NATO. Stało się to dzięki wysiłkowi i poświęceniu tych, którzy po 13 grudnia 1981 r. nie pozostali obojętni i stawili opór złu. Wielu z nich zapłaciło wysoką cenę za swoją postawę, niektórzy płacą ją do dziś. W 30. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego ku nim kierujemy naszą wdzięczną pamięć.

Prezes IPN dr Łukasz Kamiński,
tekst wprowadzający do wystawy