Uzbekistan, najliczniejszy kraj Azji Środkowej z ponad dwa tysiące lat liczącą historią, pełen wspaniałych zabytków kultury, atrakcji turystycznych, znakomitą kuchnią jest już dosyć znanym światowym kierunkiem turystycznym. Przyjeżdżają tu goście z Europy, USA, Azji, z krajów ościennych. Zwiedzają kraj w zorganizowanych grupach i samodzielnie. Jednak dla Polaków ciągle jeszcze jest to nieodkryty kierunek, zbyt rzadko wybierany na miejsce zwiedzania, odpoczynku. Dopiero zaczynamy odkrywać tę perłę azjatyckiego kontynentu.

Uzbekistan jest państwem świeckim. Językiem państwowym jest język uzbecki. Liczba ludności – około 32 miliony. Na głównych trasach wycieczkowych istnieje dobrze rozwinięta infrastruktura turystyczna. Kraj jest bezpieczny dla turystów – bez obawy można spacerować po ulicach (także w porze nocnej). Miasta są czyste i schludne. Zabytki z czasów Państwa Chorezmu i epoki Temurydów (a one właśnie przyciągają większość turystów) są w bardzo dobrym stanie i są znakomicie eksponowane. Ceny są niskie. Dla wielu krajów uproszczony tryb uzyskania wiz wjazdowych, komfortowa sytuacja językowa (rosyjski i angielski w ogólnym użyciu), bogate i ciekawe programy wycieczek, komfortowe i egzotyczne hotele, gościnni mieszkańcy kraju.
Uzbekistan ma ostry klimat kontynentalny – lato jest gorące, a zimy – mroźne. W południowych regionach, gdzie położone są najczęściej odwiedzane przez turystów miasta, temperatura w lecie dochodzi do +40˚ C. W związku z tym najkorzystniejszymi porami do zwiedzania Uzbekistanu są kwiecień – koniec czerwca i połowa sierpnia – koniec października. Stolica kraju Taszkient posiada regularne połączenia lotnicze w wieloma krajami świata – obsługiwane zarówno przez zagraniczne linie lotnicze, jak i „Uzbekistan Airways” – nowoczesnymi samolotami Airbus i Boeing. W Taszkiencie i innych miastach turystycznych działają hotele sieciowe. Żądni wschodniego kolorytu turyści mają możliwość zatrzymać się w hotelach butikowych, rozlokowanych w historycznych budowlach z troskliwie zachowaną atmo ferą. Praktycznie we wszystkich hotelach jest wi-fi. Turyści powinni zawczasu zapoznać się z rekomendacjami dotyczącymi wjazdu do kraju, pobytu i wyjazdu. Taką informację można znaleźć na stronie ambasady, jak również na stronie MSZ Uzbekistanu. Przy wyjazdach zorganizowanych grup, biura podróży z zasady biorą na siebie funkcje organizacyjne, a także informują turystów o subtelnych niuansach wycieczki. W Uzbekistanie są doskonałe warunki dla narciarzy. Najpopularniejsze kurorty górskie to Czymgan i Beldsersay, usytuowane w odległości kilku kilometrów od siebie. Sezon tam trwa od listopada do maja. Czymgan znalazł się na liście narciarskich kurortów krajów WNP, publikowanej przez rosyjski Forbes. Maksymalna wysokość na Czymganie – 3309 m. Trasa slalomu długości około 800 m. wyposażona jest w wyciąg krzesełkowy i klasyfikowana jako „czerwona” (średniej trudności). Początkujący narciarze mają do dyspozycji 1500-metrową trasę i wyciąg orczykowy oraz wiele 300-500 metrowych zboczy.
Do najdynamiczniej rozwijających się i pożądanych kierunków turystyki należy ekoturystyka. W celu jej dalszego rozwoju „Uzbektoursm” sporządził wstępną listę miejscowości potencjalnych dla rozwoju ekoturystyki, w których przygotowuje się domy gościnne i pozostałą infrastrukturę turystyczną pod kątem włączenia ich do tras wycieczkowych. Indywidualna promesa wizowa oferowana jest turystom przy zakupie tour vouchera, który można nabyć w biurach turystycznych, utrzymujących kontakty z uzbeckimi operatorami (przy zakupie tour vouchera konieczne jest przedłożenie potwierdzenia rezerwacji hotelu i biletu lotniczego). Promesa wizowa jest wystawiana na prośbę zapraszających osób prawnych i fizycznych, przebywających stale lub czasowo na terytorium Uzbekistanu. Kuchnia uzbecka to dosłownie święto smaku. Potrawy narodowe to pilaw, manty, szurpa, samsa, lagman. Uzbecka kuchnia jest najbardziej wyrazista na Wschodzie, gdzie odznacza się najbardziej urozmaiconym smakiem. Kuchnia narodowa to cała warstwa kultury narodu uzbeckiego i, oczywiście, w zależności od regionu, a nawet wioski, inny będzie przepis przygotowania tej lub innej potrawy. W kuchni w dużej ilości wykorzystuje się mięso, ryż, mąkę, miejscowe soczyste warzywa i orzechy. Narodowe danie uzbeckie turysta może skosztować w każdym barze czy restauracji. Kuchnia narodowa jest żywa również w domach mieszkańców kraju i na ulicach. Mówi się, że McDonald’s nie oswoiłby się w Uzbekistanie z tej prostej przyczyny, że nie wytrzymałby konkurencji. Bardzo wiele jest miejsc, w których można coś kupić. Na pamiątkę z baśniowego kraju turyści zabierają ceramikę zdobioną w niebieskie i ultramarynowe wzory, słynne uzbeckie suzani (hafty), ozdoby jubilerskie, lauh (podstawka do czytania książki, wyrzeźbiona z jednego kawałka drewna), stalowe łyżki, lokalne instrumenty muzyczne, tiubietiejki i wiele innych. Dla miłośników upominków gastronomicznych prawdziwym rajem będą lokalne bazary, gdzie znajdą rodzynki, orzechy, suszone morele, miejscowe słodycze i przyprawy – wszystko w obfitości.

Największe historyczne miasta Uzbekistanu

TASZKIENT – STOLICA UZBEKISTANU – nowoczesne miasto, które praktycznie w całości zostało odbudowane po silnym trzęsieniu ziemi w 1966 r. W mieście jednak zachowały się zabytki historyczne. Z reguły właśnie stąd rozpoczynają się wszystkie programy wycieczkowe po kraju. Warto pospacerować po Taszkiencie i zapamiętać jego atmosferę – później, gdy już się podróżuje po kraju, ciekawe jest porównanie atmosfery stolicy i życia prowincji. W Taszkiencie można zwiedzić zespół centrum religijne Hast Imam i na własne oczy zobaczyć Osmański Koran z VII wieku, zanurzyć się w kolorystyce prawdziwego Wschodu na największym bazarze Chorsu, w Muzeum Historii poczuć rozmach cywilizacji Azji Środkowej dawnych wieków, zejść do metra, w którym każda stacja to prawdziwe dzieło sztuki, wszystko w marmurze, rzeźbach i pozłocie. SAMARKANDA – PERŁA WSCHODU – jedno z najstarszych miast świata, rówieśnik Rzymu. Ponad 2000 lat miasto było kluczowym punktem Wielkiego Jedwabnego Szlaku między Chinami i Europą, a także jednym z głównych ośrodków nauki średniowiecznego Wschodu. W XIV wieku stało się stolicą imperium Timura. Władcy państw europejskich uważali za honor wizytę w tym mieście. Samarkanda to miasto legend. Tu każdy kamień, każdy zbiornik wody, każda dzielnica związane są z podaniami, które często przypominają piękne wschodnie baśnie. W Samarkandzie warto zwiedzić Registan – centralny plac miasta, wokół którego rozlokowały się trzy wspaniałe budowle XV-XVII w. – medresa Uług- bega, medresa Szer-Dor i medresa Tilla-Kari, pomyśleć o gwiazdach, stojąc przy obserwatorium średniowiecznego astronoma i krzewiciela oświaty Uług-bega. Tutaj w 1437 r. został sporządzony katalog gwieździstego nieba, w którym Uług-beg opisał usytuowanie 1018 gwiazd. W Samarkandzie, pod 500-letnim drzewem fistaszkowym, rosnącym przy mogile proroka Daniela, można wyszeptać najbardziej skryte marzenie. To miejsce uważane jest za święte i przyciąga pielgrzymów trzech religii.
BŁOGOSŁAWIONA BUCHARA – MIASTO-MUZEUM – jedno z najstarszych miast Azji Środkowej. W wiekach średnich było tu 360 meczetów i 80 medres. Dzisiejszy wygląd miasto zyskało w czasach dynastii Szejbanidów i Asztarchanidów (XVI-XVII w.), kiedy zbudowano większość wspaniałych meczetów i medres, karawan-sarajów i łaźni, murów obronnych i bram, jak również wielkie zespoły architektoniczne i grobowce. To zadziwiające miasto nie wychodziło poza granice swoich murów obronnych, wzniesionych w XVI w. i posiadało wielką liczbę budowli kultu i bazarów, na których można było kupić absolutnie wszystko. W 1991 r. Buchara została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, w 1997 r. pod patronatem UNESCO na świecie obchodzono jubileusz 2500-lecia miasta. Do naszych dni w Bucharze zachowały się mury dawnej cytadeli, ponad 140 zabytków architektury epoki muzułmańskiej, zachwycające dzielnice i wąskie uliczki starego miasta. Od wielu stuleci tworzące zespół architektoniczny minaret Kalon (XII w.), zbudowany trzy wieki później Katedralny (Piątkowy) Meczet Kalon oraz medresa Mir-i-Arab, wznoszą się nad starą dzielnicą miasta, zachowując majestatyczne milczenie o minionych wiekach. Perłą miasta jest mauzoleum Samanidów, które niedawno obchodziło swoje tysiąclecie (Buchara byłą stolicą tej dynastii). Miasto łączy oryginalne zespolenie dawnego klimatu i nowoczesności, które w zadziwiający sposób harmonizują ze sobą. Doskonałym tego przykładem jest malowniczy zespół Labi Hauz, łączący współczesny pomnik bohatera folkloru narodowego Nadir Hoży Nasreddina, medresy Kukeltasz i Honako (XVI w.) oraz medresę Nadir Diwan Begi z XVII stulecia. CHIWA – LIST Z PRZESZŁOŚCI – stare i przepiękne miasto. Niegdyś było stolicą Chanatu Choremu, dzisiaj to prawdziwe miasto-muzeum, którego wiele obiektów znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Zabytki Chiwy mają nie tylko wartość historyczną, ale również i estetyczną. Wszystkim turystom doradza się zwiedzanie Chiwy i jest ona we wszystkich programach turystycznych. Warto poświęcić na nią 2-3 dni. W Chiwie można dotknąć kolumny datowanej na IX–X wiek w meczecie Dżuma (Piątkowym), popatrzeć na miasto z wysokości wieży minaretu Islam Hoży, popróbować złożyć lauh (podstawka pod księgę) z mistrzowskiej sztuki snycerskiej w jego sześciu pozycjach (lauh rzeźbiony jest z jednego kawałka drewna i dzisiaj kupowany jest głównie jako podstawka pod iPad), napić się wody ze starej studni Heyawk, która według legendy została wykopana na polecenie Sema, syna biblijnego Noego (obecnie znajduje się w Iczan Kale – wewnętrznym mieście), pomyśleć o znaczeniu miłości, wierności i zazdrości, przechadzając się po niezliczonej ilości pokoi haremu pałacu Mahammad-Rahim-chana.

Idea Wielkiego Jedwabnego Szlaku

Uzbekistan jest jednym z inicjatorów odrodzenia Wielkiego Jedwabnego Szlaku. Ten brand turystyczny aktywnie się rozwija, przyciągając coraz więcej krajów regionu. Pieczołowicie dbając o dziedzictwo historyczne i kulturalne, kraj przeznacza znaczne środki na restaurację i odbudowę unikalnych zabytków historycznych stanowiących dobro całej ludzkości.
Obecnie Wielki Jedwabny Szlak zmienił się w silny brand, stymulujący dalszy rozwój turystyki w obszernym regionie Azji, a w szczególności w Uzbekistanie. Działalność turystycznych organizacji kraju koordynuje narodowa kompania „Uzbektourism”, która pobudza rozwój wszystkich rodzajów turystyki, dba o dopływ inwestycji do tworzenia bazy materiałowo-technicznej i infrastruktury branży oraz koordynuje szkolenie kadr w sferze turystyki. Obradująca 1–3 października 2014 r. w Samarkandzie 99. sesja Rady Wykonawczej UNWTO (Światowa Organizacja Turystyki) stała się wydarzeniem symptomatycznym i dowodem uznania przez społeczeństwo światowe nieocenionej roli Uzbekistanu w rozwoju turystyki i umacnianiu współpracy międzynarodowej w tej dziedzinie. Na otwarciu sesji wystąpił ówczesny Prezydent Republiki Uzbekistanu Islom Karimow. Z kolei Sekretarz Generalny Światowej Organizacji Turystyki ONZ Taleb Rafii wysoko ocenił potencjał turystyczny Uzbekistanu i działalność w sferze rozwoju branży. W 2015 r. w 21. jubileuszowych Taszkienckich Międzynarodowych Targów Turystycznych „Turystyka na Jedwabnym Szlaku” wzięło udział ponad 350 wystawców, zaś łączna liczba uczestników przekroczyła 120 000 osób z sponad 40 krajów.
Celem forum było wspieranie rozwoju turystyki, poszerzanie kontaktów międzynarodowych, wdrażanie nowych rodzajów turystyki i podnoszenie poziomu obsługi. Przez ostatnie kilka lat wskaźnik frekwencji turystów wzrósł o 43%, w roku 2015 Uzbekistan odwiedziło ponad 2 mln turystów zagranicznych z ponad 70 krajów. Dzisiaj w przemyśle turystycznym pracuje ponad 200 000 osób, łączny wkład branży do PKB wynosi ponad 2%. Liczba działających organizacji turystycznych kraju przekroczyła 1 250, w tym ponad 650 hoteli i 600 biur turystycznych. Oddano do użytku dziesiątki wysokiej klasy hoteli, zdolnych przyjmować gości i delegacje z zagranicy, oferować im usługi na poziomie nowoczesnych standardów. Obok hoteli, oferujących usługi pod takimi znanymi w świecie brendami, jak „Radisson”, Lotte”, „Grand Plaza”, utworzono sieć prywatnych hoteli dla małych grup i turystów rodzinnych. Konsekwentnie rozwijana komunikacja lotnicza i kolejowa pozwala organizować podróże szybko, komfortowo i bezpiecznie. Szybki pociąg „Afrosiyob”, który kursuje między Taszkientem, Samarkandą, Bucharą i Karszy, jest bardzo wygodny dla pasażerów, zwłaszcza turystów. Opracował na podstawie materiałów z Ambasady Uzbekistanu w RP

Andrzej Kazimierski